Co warto wiedzieć o wirusie RS

Wirus RS to syncytialny wirus nabłonka oddechowego (ang. respiratory syncytial virus), który atakuje drogi oddechowe. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a w Polsce sezon zwiększonej zachorowalności trwa od października do kwietnia. Może wywołać infekcje dolnych i górnych dróg oddechowych u osób w każdym wieku, ale najbardziej groźny jest dla dzieci i osób starszych po 65. roku życia. 

Dane epidemiologiczne Instytutu Pomiarów Medycznych i Narodowego Centrum Statystyk Zdrowotnych (Institute Health Metric, National Center for Health Statistic) pokazują, że każdego roku na świecie odnotowuje się ponad 32 miliony zakażeń dolnych dróg oddechowych wywołanych wirusem RS, 3,2 miliony hospitalizacji i około 160 tysięcy zgonów. U dzieci poniżej 5. roku życia odpowiednio występuje 3,6 milionów zachorowań i ponad 26 tysięcy zgonów rocznie.  

Badania pokazują, że 95% dzieci do 2. roku życia ma przeciwciała, które świadczą kontakcie z wirusem RS. Raz przebyte zakażenie nie chroni przed ponowną infekcją. Wirus RS jest przyczyną 70% infekcji dróg oddechowych u dzieci w 1. roku życia, a zakażenia wywołane wirusem RS są najczęstszą przyczyną hospitalizacji małych dzieci. 

 Średnio 80% hospitalizowanych niemowląt to dzieci wcześniej zdrowe i urodzone o czasie.  

Na ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia wywołanego wirusem RS w szczególności narażone są: 

• dzieci do 2. roku życia, 
• dzieci i doroÅ›li po przeszczepach i leczeniu onkologicznym, 
• dzieci i doroÅ›li z niedoborami odpornoÅ›ci i chorobami przewlekÅ‚ymi, 
• seniorzy po 65. roku życia. 

Do zakażenia wirusem RS dochodzi droga kropelkową, a więc przez bezpośredni kontakt z osobą, która jest nosicielem lub poprzez przedmioty, na których wirus może się utrzymywać nawet przez kilka dni. Wirus RS namnaża się w nabłonku dróg oddechowych, a uszkodzone komórki nabłonka powiększają się i łączą z sąsiednimi komórkami. Tworzą się duże komórki zwane syncytiami, które zalegają w drogach oddechowych w postaci gęstej wydzieliny i znacznie je zwężają.   

 

Objawy zakażeń wirusem RS 

W większości przypadków objawy zakażenia wirusem RS przypominają objawy przeziębienia, a więc pojawia się: 

• gorÄ…czka,
• kaszel,
• katar,
• ogólne osÅ‚abienie.

W przypadku osób starszych, z chorobami współistniejącymi, a także w przypadku ciężkiej infekcji (zarówno u dorosłych, jak i dzieci) mogą pojawić się: 

• ból w klatce piersiowej,
• dreszcze,
• duszność,
• Å›wiszczÄ…cy oddech,
• zwiÄ™kszona czÄ™stość oddechów,
• sinica, a wiÄ™c zmiana zabarwienia bÅ‚on Å›luzowych i skóry. 

Zdarza się, że ciężkie infekcje wywołane wirusem RS muszą być leczone w warunkach szpitalnych, bo mogą prowadzić do rozwoju niewydolności oddechowej. U najmniejszych dzieci może to oznaczać pobyt na oddziale intensywnej terapii i zastosowanie mechanicznej wentylacji, czyli podłączenie pod respirator. Ciężkie infekcje wywołane wirusem RSV (np. zapalenie płuc, zapalenie oskrzelików)  to stan bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia, dlatego nie wolno lekceważyć objawów takiego zakażenia.  

Zapobieganie zakażeniom wywołanym wirusem RS 

Istnieją 3 grupy, które powinny być zabezpieczane przed zakażaniami wywoływanymi wirusem RS: 

• dzieci do 2. roku życia,
• kobiety w ciąży, które przekazujÄ… przeciwciaÅ‚a noworodkom,
• osoby starsze (po 65. roku życia).¹

W przypadku dzieci można zastosować profilaktykę bierną, a więc podać im gotowe przeciwciała, które zabezpieczą przed wirusem RS, a w przypadku kobiet w ciąży i osób starszych można zastosować szczepienia.  

Aktualnie zarejestrowane są dwa przeciwciała monoklonalne, które można stosować jako profilaktykę bierną – paliwizumab i nirsevimab. Obecnie w Polsce dostępny jest paliwizumab dla dzieci, które spełniają kryteria kwalifikacji do programu lekowego. Kryteria kwalifikacji 

Listę ośrodków, która realizuje w Polsce program profilaktyki zakażeń wirusem RS można znaleźć TUTAJ 

W 2022 roku zostaÅ‚a zarejestrowana w Stanach Zjednoczonych szczepionka dla osób po 60. roku życia, która zabezpiecza przed wirusem RS. Badania kliniczne wykazaÅ‚y dużą skuteczność ochrony przed chorobami dolnego ukÅ‚adu oddechowego u osób dorosÅ‚ych – na poziomie 82% i bardzo dużą skuteczność w zapobieganiu infekcjom RSV o ciężkim przebiegu – na poziomie 94%²Â Â 

Na wysokim poziomie zaawansowania są również badania nad szczepionkami dla kobiet w ciąży. Szczepienie kobiet w ciąży zapewni ochronę zarówno dla kobiety, jak i dla dziecka, które otrzyma przeciwciała od matki jeszcze w trakcie trwania ciąży. Badania pokazują, że przeciwciała te chronią dziecko przez zakażeniem jeszcze przez pierwsze miesiące życia.

Piśmiennistwo: 

1. Mazur NI, Terstappen J, Baral R, Bardají A, Beutels P, Buchholz UJ, Cohen C, Crowe JE Jr, Cutland CL, Eckert L, Feikin D, Fitzpatrick T, Fong Y, Graham BS, Heikkinen T, Higgins D, Hirve S, Klugman KP, Kragten-Tabatabaie L, Lemey P, Libster R, Löwensteyn Y, Mejias A, Munoz FM, Munywoki PK, Mwananyanda L, Nair H, Nunes MC, Ramilo O, Richmond P, Ruckwardt TJ, Sande C, Srikantiah P, Thacker N, Waldstein KA, Weinberger D, Wildenbeest J, Wiseman D, Zar HJ, Zambon M, Bont L. Respiratory syncytial virus prevention within reach: the vaccine and monoclonal antibody landscape. Lancet Infect Dis. 2023 Jan;23(1):e2-e21.
2. https://www.gsk.com/en-gb/media/press-releases/gsk-s-older-adult-respiratory-syncytial-virus-rsv-vaccine-candidate/