Nadal pokutuje stereotyp, że dziecko, które nie mówi w wieku 2-3 lat, ma jeszcze na to czas. To jest nieprawda. Prawdą natomiast jest, że u dzieci urodzonych przedwcześnie opóźnienia w rozwoju mowy występują zdecydowanie częściej, niż u dzieci urodzonych o czasie. Dzieje się tak dlatego, że rozwój mowy dziecka jest ściśle powiązany z rozwojem jego organizmu: fizycznym (wzrost, waga, siła), motorycznym (lokomocja, lateralizacja, manipulacja), psychicznym (procesy poznawcze, myślenie).  Rozwój mowy zależy również od prawidłowo funkcjonującego słuchu oraz kontaktu dziecka z najbliższym otoczeniem, które dostarcza bodźców niezbędnych do rozwoju poznawczego.

W związku z wymienionymi zależnościami widać wyraźnie, że wcześniaki narażone są na większe ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w kształtowaniu się mowy. Rodzą się z małą masą ciała, mają obniżone napięcie mięśniowe, osłabioną wydolność krążeniowo-oddechową a ich niedojrzały układ nerwowy jest bezbronny wobec niefizjologicznych bodźców środowiskowych. Na szczęście już w szpitalach (w Oddziale Intensywnej Terapii Noworodka lub w Oddziałach Neonatologicznych) personel pracuje zgodnie z zachowaniem zasady minimal handling, czyli ograniczenia agresywnego charakteru interwencji medycznej i terapeutycznej. Coraz częściej realizowany jest też Program zindywidualizowanej, ukierunkowanej na rozwój opieki i oceny noworodka – NIDCAP (Newborn Individualized Developmental Care and Assessment Program). Indywidualne spojrzenie na każde przedwcześnie urodzone dziecko jest szczególnie istotne podczas oceny gotowości do karmienia doustnego. Funkcja jedzenia jest bowiem pierwszą czynnością organizmu ludzkiego, która wymaga tak złożonej integracji większości układów na różnych poziomach, w tym układu pokarmowego, oddechowego oraz nerwowego. 

W związku z tym nie wszystkie wcześniaki po 32.-34. tygodniu życia postkoncepcyjnego będą radzić sobie efektywnie z jedzeniem doustnym. Wysyłają wówczas sygnały do osób karmiących: kaszlą, krztuszą się, są nieaktywne lub pionizują język. W ten sposób bronią się przed karmieniem. Czasami  jedzą nieefektywnie i mają zaburzoną koordynację ssania-połykania i oddychania. Jeżeli nieprawidłowości w tym zakresie utrzymują się dłużej, to może dojść do utrwalania nieprawidłowych wzorców motorycznych w jamie ustnej, co w przyszłości może skutkować nieprawidłową artykulacją. Karmienie wcześniaka jest więc wyzwaniem nie tylko dla terapeutów i rodziców, ale również dla samego dziecka. Należy przestrzegać kilku kluczowych zasad:
– karmienie powinno być bezpieczne (bez ryzyka zachłystywania się);
– komfortowe zarówno dla dziecka, jak i osoby karmiącej (przyjazna, spokojna atmosfera);
– odżywcze;
– gwarantujące prawidłowe kształtowanie się kolejnych technik pobierania pokarmu: picia z kubka, gryzienia i żucia pokarmów stałych.

Artykuł pochodzi z 7. numeru gazetki „Mam(y) wcześniaka”

Piśmiennictwo:

1. Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2007
2. Kaczmarek L., Kształtowanie się mowy dziecka, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1953.
3. Kuszak K., Kompetencje językowe małego dziecka – zarys problematyki, Studia Edukacyjne nr 33, 2014, Poznań 2014, str. 45-67.
4. Ligęza M. Podstawy rozwoju języka i mowy dzieci. W: Gałkowski T., Jastrzębowska G. (red.). Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1999

1. Chatoor Irene, Diagnosis and Treatment of feeding Disorders in Infants, Toddlers, and Young Children, Zero to Three, Washington DC 2009.
2. Morris SE, Klein MD. Pre-Feeding Skills.2nd ed.USA: Therapy Skill Builders,2000.
3. Stobnicka-Stolarska P., Dojrzewanie umiejętności jedzenia i mowy (w) Mamo, tato, co ty na to? Warszawa 2010.

WRÓĆ DO LISTY ARTYKUŁÓW